Dynamische stroomprijzen komen eraan: Revolutioneert dit ons stroomverbruik?

Vanaf 1 januari 2025 zijn alle energieleveranciers in Nederland wettelijk verplicht om dynamische stroomtarieven aan te bieden. Hoewel deze regelgeving niet betekent dat elk huishouden een dynamisch tarief moet afnemen, verandert het wel fundamenteel onze relatie met elektriciteit. In tegenstelling tot conventionele vaste prijzen fluctueren dynamische stroomprijzen, wat zowel voor- als nadelen met zich meebrengt. De centrale vraag is hoe dit nieuwe stroomprijsmodel zich verhoudt tot traditionele modellen. Dit artikel beschrijft gedetailleerd de vergelijkingsmethoden, voor wie dynamische tarieven geschikt zijn, wanneer ze zinvol zijn en hoe ze precies werken.

Wat is een dynamische stroomprijs?

Een dynamische stroomprijs is een prijsmodel dat gebaseerd is op de realtime schommelingen van de elektriciteitsmarkt. In tegenstelling tot de traditionele vaste prijs, waarbij een vaste prijs per kilowattuur gedurende de gehele contractperiode geldt, passen dynamische prijzen zich aan de actuele marktprijzen aan, meestal per uur of per 15 minuten. Dit vereist een slimme meter om het stroomverbruik nauwkeurig in realtime te registreren.

Dynamische tarieven zijn bijzonder waardevol voor huishoudens met flexibel verbruik, die beschikken over slimme woning systemen, elektrische voertuigen of fotovoltaïsche installaties, of die de warmwaterbereiding kunnen verplaatsen naar de middaguren. Een onderzoek van Netbeheer Nederland toont aan dat huishoudens met een hoog aandeel flexibele verbruikers de grootste besparingen kunnen realiseren [Bron 1].

Voor huishoudens met een constant verbruik of een gebrek aan technische flexibiliteit zijn vaste prijzen vaak de betere keuze.

Hoe werkt een dynamische stroomprijs?

Dynamische stroomprijzen zijn gebaseerd op de prijzen van de energiebeurs, die de uurlijkse stroomprijs voor de volgende dag vaststellen. Energieleveranciers geven deze beursprijs (doorgaans met een vaste opslag) rechtstreeks door aan hun klanten. Afhankelijk van vraag en aanbod (bijv. weersomstandigheden, verbruikspieken of de invoeding van hernieuwbare energie) kunnen de stroomprijzen sterk fluctueren. Het resultaat: op bepaalde momenten is elektriciteit bijzonder goedkoop of zelfs gratis, terwijl het op andere momenten aanzienlijk duurder is dan bij conventionele vaste prijzen.

Verschillen met conventionele stroomtarieven:

• Vaste prijstarief: De stroomprijs blijft gedurende de gehele contractperiode vast en wordt niet beïnvloed door marktschommelingen.
• Variabel tarief: De stroomprijs wordt doorgaans maandelijks of per kwartaal aangepast aan de marktontwikkelingen, maar niet per uur.
• Dynamisch tarief: De stroomprijs verandert per uur op basis van de spotmarkt van de energiebeurs. Klanten betalen de werkelijke stroomprijs op het moment van verbruik.

Hoe vaak veranderen dynamische stroomprijzen?

De stroomprijzen veranderen doorgaans per uur. De prijzen voor de volgende dag worden gewoonlijk in de vroege middag gepubliceerd. Dit betekent dat u vanmiddag de stroomkosten voor morgen kunt inzien.

Veel aanbieders stellen deze informatie beschikbaar via apps of webportalen. Dit stelt klanten in staat om de flexibele prijzen te monitoren en hun stroomverbruik aan te passen aan goedkopere tijden.

Zijn er vereisten voor dynamische stroomprijzen?

Om een dynamisch stroomtarief te kunnen gebruiken, moet u een slimme meter geïnstalleerd hebben. Een slimme meter meet het stroomverbruik in realtime en verzendt de gegevens naar de leverancier, zodat deze kan afrekenen op basis van de actuele stroomprijs. Volgens de Nederlandse wetgeving inzake de uitrol van slimme meters, is het doel om tot 2020 ten minste 80% van de huishoudens van een slimme meter te voorzien [Bron 2]. Vanaf 2025 kan elk huishouden de installatie van een slim meet systeem aanvragen, en de verantwoordelijke netbeheerder moet de installatie binnen vier maanden voltooien.

Sommige aanbieders staan het gebruik van dynamische tarieven ook toe met conventionele meters, maar de verbruiksregistratie daarvan is minder nauwkeurig, wat kan leiden tot potentiële besparingsverliezen.

Waarom worden dynamische stroomprijzen nu ingevoerd?

Vanaf 1 januari 2025 zijn dynamische stroomtarieven voor energieleveranciers wettelijk verplicht. De achtergrond van deze nieuwe wetgeving is de energietransitie. De fundamentele reden is om de energietransitie te versnellen, de energie-efficiëntie te verhogen en het elektriciteitsnet te ontlasten tijdens piekuren. De specifieke redenen zijn de volgende:

Netontlasting en integratie van hernieuwbare energie

Wind- en zonne-energie zijn weersafhankelijk en daardoor vaak onregelmatig in hun opwekking. Precies hier komen dynamische stroomprijzen om de hoek kijken: ze moedigen consumenten aan om stroom te verbruiken wanneer deze het meest overvloedig beschikbaar is, bijv. bij sterke wind of intense zonnestraling. Deze verschuiving van het stroomverbruik kan piekbelastingen in het net voorkomen en de netstabiliteit verhogen. De Nederlandse overheid schat dat dynamische tarieven kunnen bijdragen aan een betere balans tussen vraag en aanbod in het net [Bron 3].

Incentives voor flexibel stroomverbruik

Huishoudens met dynamische stroomtarieven hebben een duidelijke stimulans om energie-intensieve apparaten zoals elektrische auto’s of warmtepompen te gebruiken wanneer de stroom bijzonder goedkoop is. Dit bevordert een intelligentere en flexibelere stroomverbruik en zorgt ervoor dat bestaande middelen efficiënter worden gebruikt.

Bevordering van digitalisering

De wettelijke verplichting ter bevordering van slimme meters vormt de technische basis voor dynamische stroomprijzen. Deze apparaten maken tijdige facturatie en het gebruik van dynamische tarieven mogelijk. De wettelijke eis voor dynamische stroomprijzen versnelt daarmee zowel de verspreiding van slimme meters als de digitalisering van het elektriciteitsnet. Zodra een huishouden een dynamisch stroomtarief aanvraagt, is de netbeheerder verplicht een slimme meter te installeren.

EU-verordeningen en Nederlandse energiewetgeving

De EU-richtlijn 2019/944 vereist van alle lidstaten de grootschalige facilitering van dynamische stroomtarieven. Nederland implementeert deze eis via de nieuwe Energiewet, die naar verwachting op 1 januari 2026 officieel van kracht wordt. Deze wet zal de verouderde Elektriciteitswet 1998 en Gaswet 2000 vervangen en is gericht op het toekomstbestendig maken van het energiesysteem. Als onderdeel hiervan moeten energieleveranciers met meer dan 100.000 klanten vanaf 2025 ten minste één dynamisch stroomtarief aanbieden.

Welke voordelen bieden dynamische stroomprijzen?

Dynamische stroomprijzen zijn niet alleen een energiebeleidstransformatie, maar brengen ook tastbare voordelen voor consumenten, met name op de volgende vijf gebieden:

1. Flexibel stroomverbruik, aanzienlijke kostenbesparingen: Het grootste voordeel van dynamische stroomprijzen is hun enorme besparingspotentieel. Consumenten kunnen energie-intensieve activiteiten (zoals het opladen van elektrische auto’s, het gebruik van warmtepompen) verplaatsen naar periodes met lagere stroomprijzen, zelfs naar periodes met negatieve stroomprijzen (waarbij u betaald krijgt voor stroomverbruik), waardoor de stroomkosten aanzienlijk kunnen worden verlaagd, tot wel 50% [Bron 4]. Intelligente energiemanagementsystemen kunnen het stroomverbruik bovendien automatisch optimaliseren.
2. Verbetering van de netstabiliteit en lastverdeling: Door het gebruik van dynamische stroomprijzen kan het stroomverbruik over de dag beter worden verdeeld, waardoor piekbelastingen worden verminderd en het elektriciteitsnet wordt ontlast. Dit draagt bij aan het verlagen van het risico op stroomuitval en de behoefte aan dure netinfrastructuur.
3. Bevordering van milieubescherming: Dynamische stroomprijzen creëren economische prikkels voor consumenten om hun stroomverbruik in de tijd aan te passen om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen. Dit gaat de “dunkelflaute” effectief tegen, draagt bij aan de vermindering van energieverspilling en bevordert een schoner energieverbruik.
4. Verhoogde transparantie bij de facturering: Klanten ontvangen realtime informatie over de stroomprijzen, wat hen in staat stelt tot een intelligenter energiebeheer en hun begrip en controle over de maandelijkse stroomrekeningen verbetert.
5. Optimale benutting van slimme meters: Slimme meters vormen de technische basis voor dynamische stroomprijzen en dragen vaak verbruiksgegevens over. In combinatie met dynamische stroomprijzen stellen slimme meters consumenten in staat om stroomprijzen en -verbruik in realtime via een app te bekijken, waardoor het toekomstige verbruiksgedrag voortdurend kan worden geoptimaliseerd en een nauwkeuriger energiebeheer kan worden gerealiseerd.

Welke potentiële risico’s brengen dynamische stroomprijzen met zich mee?

Hoewel dynamische stroomprijzen besparingen kunnen opleveren door het verbruik te verplaatsen naar periodes met lagere marktprijzen, is het belangrijk om de waargenomen risico’s en hun werkelijke omvang te begrijpen.

1. Prijsschommelingen: Een van de grootste nadelen van dynamische stroomprijzen is de onzekerheid over de werkelijke stroomkosten. Hoewel de stroom op veel momenten van de dag relatief goedkoop is, kunnen de prijzen tijdens piekuren drastisch stijgen. De Consumentenbond waarschuwt dat consumenten zonder actieve sturing van het verbruik ook hogere kosten kunnen dragen [Bron 5].
2. Verhoogde planningsinspanning: Om economisch te verbruiken, moet het verbruik bewust worden gecoördineerd en getimed – bijvoorbeeld het opladen van de elektrische auto ’s nachts of het gebruik van de wasmachine overdag wanneer de stroomprijzen lager zijn. Deze aanpassing vereist planning, aandacht en mogelijk zelfs een verandering in het dagelijks leven, waaraan niet alle huishoudens zich kunnen aanpassen.
3. Complexe prijsstructuur: Hoewel dynamische stroomprijzen “transparant” moeten zijn, is de prijsstructuur niet eenvoudig. Naast de beursstroomprijs zijn er netwerkkosten, energiebelasting, ODE-heffing etc. aan verbonden. Daarom ontstaan er voor de consument ook bij negatieve beursstroomprijzen kosten als gevolg van toeslagen en belastingen.
4. Technologische afhankelijkheid: Zonder slimme meter is de realisatie van dynamische stroomprijzen niet mogelijk.

Zijn dynamische stroomprijzen praktisch? Wie profiteert van variabele tarieven?

Dynamische stroomprijzen zijn voor veel huishoudens de moeite waard. Door het stroomverbruik aan te passen, kunnen consumenten kosten besparen.

• Huishoudens met tijdgestaffeld verbruik: Veel huishoudelijke apparaten kunnen met tijdschakelaars op verschillende tijdstippen worden gebruikt, bijv. wasmachines, vaatwassers of boilers.
• Eigenaren van elektrische voertuigen/gebruikers van warmtepompen: Het opladen van elektrische voertuigen tijdens de goedkopere daluren of het gebruik van warmtepompen tijdens periodes van lage vraag kan aanzienlijke kosten besparen. Volgens de Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) zouden EV-rijders tot 20% op hun laadkosten kunnen besparen, als ze flexibele tarieven gebruiken [Bron 6].
• Gebruikers van fotovoltaïsche installaties: In combinatie met een fotovoltaïsche installatie kan het eigen verbruik worden geoptimaliseerd. Bij hoge marktprijzen is het de moeite waard om stroom terug te leveren aan het net; bij lage prijzen kan zelfs extra stroom worden gekocht om de opslag te laden.
• Slimme woning systemen: Gebruikers met geautomatiseerde systemen in huis kunnen zeer effectief reageren op stroomprijsveranderingen. Slimme woning systemen kunnen apparaten automatisch starten bij lage stroomprijzen. Hierdoor wordt het potentieel dynamische stroomprijzen volledig benut.

Het besparingspotentieel van dynamische stroomprijzen

Huishoudens die dynamische stroomtarieven gebruiken en hun stroomverbruik flexibel aanpassen om energie-intensieve processen naar periodes met lagere prijzen te verplaatsen, kunnen aanzienlijke stroomkosten besparen.

Een huishouden met een gemiddeld jaarverbruik van ca. 3.500 kWh en een stroomprijs van 30 cent per kWh kan bijvoorbeeld, door optimaal gebruik te maken van de prijsverschillen, tot wel 200 euro per jaar besparen, wat neerkomt op een besparing van tot 20%. Volgens een analyse van het vergelijkingsportaal Energievergelijk.nl kunnen huishoudens met flexibele lastverschuiving gemiddeld 100 tot 300 euro per jaar besparen [Bron 7].

Wanneer bovendien een lokaal opslagsysteem wordt geïntegreerd, wordt het besparingspotentieel nog aanzienlijker.

Het INDEVOLT SolidFlex 2000 Systeem kan bijvoorbeeld het laad- en ontlaadgedrag intelligent aansturen in een omgeving met dynamische stroomprijzen, door de batterij automatisch op te laden in periodes met lage stroomprijzen (bijv. ’s nachts of bij voldoende zonne-/windenergie). Wanneer de stroomprijzen stijgen, wordt de opgeslagen energie vrijgegeven voor gebruik, waardoor de afhankelijkheid van dure netstroom wordt verminderd en de stroomkosten worden verlaagd.

Zo stelt u de stroomprijsmodus in de INDEVOLT App in

In de INDEVOLT App kunt u afhankelijk van de stroombehoefte van uw huishouden flexibel kiezen tussen drie stroomprijsmodi: Vaste prijs, tijdgestuurde prijs en dynamische prijs. De dynamische prijsmodus is bijzonder geschikt voor huishoudens met een hoog en flexibel stroomverbruik.

1. Dynamische prijsmodus: In deze modus integreert de INDEVOLT App weersvoorspellingen, PV-opbrengstprognoses, schattingen van het huishoudelijk energieverbruik en de batterijlaadstatus (SOC). Door intelligente AI-algoritmen wordt de optimale laad- en ontlaadstrategie berekend. Het systeem laadt de batterij automatisch op in periodes met lage stroomprijzen en ontlaadt deze bij voorkeur tijdens piekuren, om de gebruiker maximale stroombesparingen te bieden.
2. Ondersteunde regio’s en toonaangevende energieleveranciers: De INDEVOLT App heeft toegang tot gegevens van de volgende energieleveranciers:
   • Nord Pool (grootste stroomhandelsmarkt van Europa)
   • Octopus Energy
   • Tibber
   • aWATTar
   • ANWB
   • E.ON
   • EnBW
   • ENTSO-E
   • Klick Energie
   • Vattenfall
   Deze energieleveranciers leveren realtime of de dag ervoor groothandelsprijzen, die gebruikers helpen hun energiestrategie intelligent aan te passen om energie en kosten te optimaliseren. Momenteel ondersteunt de INDEVOLT App de opvraging van dynamische stroomprijzen in de volgende landen en regio’s:
   • Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland, Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal, België, Nederland, Ierland, Noord-Ierland
   • Zweden, Noorwegen, Denemarken, Finland, Litouwen, Letland, Estland
   • Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Kroatië, Slovenië, Bulgarije, Roemenië
   • Griekenland, Servië, Montenegro, Oekraïne, Noord-Macedonië
3. Compatibiliteit met slimme meters: Om de functies van dynamische stroomprijzen volledig te kunnen benutten, is een slimme meter nodig, die het stroomverbruik van het huishouden in realtime bewaakt en de laad-/ontlaadstatus en het vermogen bepaalt om te beslissen wanneer moet worden geladen of ontladen. Indevolt ondersteunt momenteel de volgende slimme meter modellen: Indevolt Smart Meter, Shelly Pro 3EM, Shelly 3EM en everHome EcoTracker IR, Solarman P1 Meter Reader (Nederland).

Conclusie

Dynamische stroomprijzen zijn uitermate geschikt voor gebruikers die hun stroomverbruik flexibel kunnen aanpassen en slim gebruik kunnen maken van moderne technologieën. Huishoudens die bijvoorbeeld energie-intensieve apparaten buiten de piekuren gebruiken of die zijn uitgerust met slimme woning systemen, kunnen hun stroomkosten doorgaans aanzienlijk verlagen. Voor gebruikers met elektrische voertuigen of fotovoltaïsche installaties brengen dynamische stroomprijzen eveneens extra economische voordelen met zich mee.

Voorwaarde is echter dat het huishouden over een slimme meter beschikt en bereid is om het stroomverbruik actief te sturen. Als u uw verbruiksgewoonten niet vaak wilt wijzigen, weinig stuurbare apparaten in uw huishouden heeft of waarde hecht aan stabiele stroomprijzen, dan zijn traditionele vaste prijstarieven mogelijk beter geschikt.

Dynamische stroomprijzen zijn niet voor iedereen geschikt, maar voor steeds meer huishoudens die waarde hechten aan energie-efficiëntie en kosteneffectiviteit, zijn ze een serieuze overweging waard.

Referenties

[1] Netbeheer Nederland. (2025). Scenario’s Editie 2025. Beschikbaar via: https://www.netbeheernederland.nl/sites/default/files/2025-05/netbeheer_nederland_scenarios_editie_2025_-_def_12-05.pdf

[2] Rijksoverheid. (Jaar). Mag ik een slimme meter weigeren?. Beschikbaar via: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/energie-thuis/vraag-en-antwoord/slimme-meter-weigeren

[3] Energie Nederland. (Jaar). Invoedingstarief nadelig voor energietransitie. Beschikbaar via: https://www.energie-nederland.nl/invoedingstarief-nadelig-voor-energietransitie/

[4] Consumentenbond. (Jaar). Wat is een dynamisch energiecontract?. Beschikbaar via: https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/dynamisch-energiecontract

[5] Consumentenbond. (Jaar). Slimme meter: handig of liever niet?. Beschikbaar via: https://www.consumentenbond.nl/energie-vergelijken/slimme-meter

[6] Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE). (Jaar). Duurzame mobiliteit. Beschikbaar via: https://www.nvde.nl/themas-die-ons-verbinden/duurzame-mobiliteit/

[7] Energievergelijk.nl. (Jaar). Zo groot zijn de echte prijsverschillen bij dynamische energiecontracten. Beschikbaar via: https://www.energievergelijk.nl/nieuws/zo-groot-zijn-de-echte-prijsverschillen-bij-dynamische-energiecontracten